Categorie: Uncategorized

Kroonjuwelen

  door

Ik had beloofd om voor iemand een foto te maken van een kerkje in Friesland.
Dus toen ik op een zaterdag in de buurt was, reed ik even om naar het dorpje in kwestie, waar het niet moeilijk was om het monumentale kerkgebouw te vinden.
Tot mijn verrassing stond de kerkdeur open, want het was tsjerkepaad en de kerk was in de zomer iedere zaterdagmiddag geopend.

Baron
Natuurlijk nam ik de gelegenheid te baat om binnen in de kerk te kijken.
Het was zo’n mooi middeleeuws kerkje, waar Friese dorpen patent op lijken te hebben.
De kerk was vroeger door de plaatselijke baron blijkbaar goed bedeeld, want er was niet alleen een rijk versierde herenbank, waar de baron met zijn gezin kon zitten bij de kerkgang, maar er was ook nog een grote grafsteen voor de eeuwige nagedachtenis van zijn familie.
Ik vermoed dat het zeventiende-eeuwse orgel, van een maker bij wiens naam orgelliefhebbers begerig beginnen te kijken, ook door hetzelfde baronnelijke geslacht gesponsord was geweest.
Het was ook nog eens prettig koel in de kerk (het leek toen nog het begin van een hete zomer te worden).
Zo kreeg ik een mooie kijk in een rijk verleden en ik kon even weg dromen bij de gedachte dat ik misschien ook wel een nakomeling van deze rijke baron zou kunnen zijn.

Het mooiste wat je in huis hebt
Toch zat het kerkbezoek me niet helemaal lekker en pas toen ik naar huis reed, besefte ik waar dat voor mij in zat.
Want had ik bij het bezoek aan de kerk ook iets leren kennen van de gemeente die er nu kerkt? Had ik iets meegekregen van waar ze warm voor lopen?
Had ik kunnen merken dat ze bezorgd zijn om hun gemeenteleden, die moeten buorkje tussen het welzijn van de weidevogels en de stikstofuitstoot?
Had ik iets gezien van een derde-wereldproject waar ze geld voor inzamelen? Was er iets geweest van een stiltehoek waar je kunt bidden?
Had ik de liederen gehoord die ze graag zingen?
Of had ik misschien zelfs wel iets kunnen vragen over het christelijk geloof en christelijke gebruiken?
De vraag stellen is hem beantwoorden. Nee dus.
Waar zit dat nou in?
Ga ik naar een open dag van de voetbalvereniging, dan worden er toernooitjes gehouden en staat de prijzenkast te pronken als teken wat voor goede club dit wel niet is.
Ga ik naar de open dag van de muziekschool, dan mag ik instrumenten uitproberen en kan ik naar kleine uitvoeringen luisteren.
Krijg je als organisatie mensen over de vloer, dan laat je je kroonjuwelen zien, het mooiste wat je in huis in en je probeert je bezoekers enthousiast te maken voor waar je zelf warm voor loopt.
Maar in de kerk…?

Omzichtig
Daar zitten een paar dingen ons dwars.
Als het gaat om geloven, durven we vaak niet te zeggen waar we warm voor lopen, uit angst om iemand voor het hoofd te stoten.
We moeten toch respect hebben voor elkaar?
Maar de voetbalvereniging bergt toch niet de voetbaldoelen op omdat andere sporten ook van waarde zijn?
En de muziekschool doet toch ook maar geen pianouitvoering, omdat dat misschien toekomstige vioolleerlingen in de weg zou kunnen zitten?
Nog iets: in de kerk roepen we er vaak nogal snel een dominee of pastor bij als het om het geloof gaat.
Die moet maar vertellen hoe het zit.
Wij halen wel even een kopje koffie voor onze gasten, want iets zeggen over waarom een kerk kerk is: dat kunnen we vaak niet goed.
En dan is er ook nog het feit dat de leden van een kerkelijke gemeenschap voor heel verschillende dingen warm lopen: de een voor het orgel, waar een ander niets mee heeft, maar die vindt voor haar kinderen weer een fijne groep in de kerk.
Wat de een een kroonjuweel vindt, is voor de ander niet van waarde.
Dat alles maakt dat we maar omzichtig omgaan met wat we in de kerk aan moois in huis hebben.
We weten vaak zelfs niet goed wat onze kroonjuwelen zijn. En als je dat als kerkelijke gemeenschap niet weet van jezelf, hoe kun je dan keuzes maken voor de toekomst?

Waarderend kijken
Bij Met Andere Ogen doen we aan Waarderende Gemeente Opbouw.
Dat betekent niet dat we alles mooi en aardig vinden, maar dat we met kerkelijke gemeenschappen samen waarderend kijken naar wat ze in huis hebben.
Dat is nogal eens meer, anders en rijker dan een bestuur denkt bij het moeten nemen van beslissingen.
Beleidskeuzes worden al snel gemaakt om wat er niet (meer) is.
Maar het is veel rijker om eerst eens de schatkamer van een geloofsgemeenschap in te duiken, voordat je beslissingen neemt.
Wil je daar als kerkenraad, bestuur of groep in oefenen?
Laat het ons weten! We komen graag eens praten.
Op een hete, zomerse dag of op een koude winteravond, in een middeleeuws kerkgebouw of in de historische ambiance van een jaren-zeventig vergaderzaaltje: overal krijgen we kroonjuwelen te zien.
En we denken graag mee hoe die kroonjuwelen kunnen schitteren.

Theo Hettema

Roeping

  door

(Zwitserland, mei 1998)
“Waarom ga je niet gewoon doen wat je altijd al hebt gedaan?”
zegt de predikant tegen mij.
Ik zit op een boomstammetje in het bos
zweetdruppels biggelen langs mijn slapen en over mijn rug.
We hebben zojuist de Uetliberg beklommen
met een groep jeugdige catechisanten met wie we een week op kamp zijn
en ik ben het klimmen duidelijk niet meer gewend.
Na 10 jaar Zwitserland woon ik sinds een half jaar weer in Nederland
en ik kan er mijn draai niet vinden.
Even terug in mijn vertrouwde kring om dit ‘Konfirmandenlager’ mee te leiden
heb ik zojuist mijn hart uitgestort tegen de predikant met wie ik zoveel heb samengewerkt.

“Hoe bedoel je”, zeg ik aarzelend,
“doen wat ik altijd heb gedaan?”
“Nou”, zegt hij,
“Je zet je al jaren in voor allerlei vrijwilligersklussen binnen de kerk,
daar kun je ook je beroep van maken!
Je sluit je makkelijk aan op verschillende plekken
Je bent dienstbaar aan de gemeente
Je ziet wat er moet gebeuren
Je legt verbindingen
Je bent veelzijdig
Je neemt initiatief
Je weet mensen te enthousiasmeren
Je trekt graag samen op
Je geloof is een belangrijke drijfveer
Je bent pragmatisch
Je kunt knopen doorhakken
en leiding geven.
Het geeft je plezier en voldoening
en wij zijn altijd erg blij geweest met jouw inzet.
Dus: waarom maak je daar niet je beroep van?”

Gaandeweg de terugtocht naar het kamp
valt er niet een kwartje
maar een hele jackpot.
Met andere ogen kijk ik naar mijzelf
en naar mijn mogelijkheden.
Een week later meld ik me aan voor de opleiding ‘Godsdienst en pastoraal werk’
van de Christelijke Hogeschool Windesheim.
Even ben ik bang dat ik met mijn 43 jaar te oud ben
en dat ik het niet zal kunnen
(“Mam, moet jij net zoveel studiepunten halen als ik?”)
maar dat blijkt reuze mee te vallen.

Dit voorval komt bovendrijven
nu ik de balans opmaak
van twintig jaar professioneel werken binnen de kerk:
dertien jaar als gemeenteadviseur binnen de Protestantse Kerk
en zeven jaar als specialist waarderende gemeenteopbouw binnen MET ANDERE OGEN.
Ik ben inmiddels 68, en mag van mezelf met pensioen.
Met plezier en voldoening kijk ik terug op deze periode:
op de vele gemeenten die mij hun vertrouwen schonken
op al die mensen met wie ik samen op mocht trekken
- gemeenteleden, ambtsdragers, predikanten, kerkelijk werkers en collega’s -
op alles wat we samen geleerd en bereikt hebben.
Dank jullie wel – het ga jullie goed!

Terugkijkend op dit gesprek
dat zo bepalend is geweest voor de loop van mijn leven
valt me op dat het op z’n minst een ‘waarderend-onderzoekend karakter’ heeft:
- het sluit aan bij wat er is
- het brengt de waardevolle kanten in beeld
- het schetst een mogelijk toekomstperspectief
- het laat je kijken met andere ogen
- het maakt enthousiast
- het zet aan tot actie
- je weet nog niet precies wat en waar het je zal brengen
- maar het is te doen
- en het leidt tot een bevredigend resultaat!

Voor een waarderend onderzoekend gemeenteopbouw-traject
kun je verder terecht bij MET ANDERE OGEN.
Else, Bernhard, Liesbeth en Theo zijn je graag van dienst!

En ik?
Ik ga gewoon doen wat ik altijd gedaan heb!

Els Deenen

 

Leidinggeven in de kerk: een hondenbaan?

  door

Door Theo Hettema

Theo Hettema kijkt uit het raam naar de mensen die hun hond uitlaten. Van die mensen en hun honden komt hij op het onderwerp van leiderschap in de kerk. De Martin Gaus van de Nederlandse kerk denkt hardop daarover na en biedt iets aan.

Wil je de mens leren kennen? Dan nodig ik je uit om op een zonnige middag – het is nog wat guur maar als je wandelt en een jas aantrekt merk je er niets van – bij mij in de studeerkamer voor het raam te komen zitten.
Vanuit het raam op de eerste verdieping kijk je uit op een slootje met daarvoor een paadje: ‘het hondenpaadje’, of volgens het bestemmingsplan de ‘hondenuitlaatstrook’ van de Haagse wijk waar ik woon.
Hier kunnen mensen hun hond uitlaten en hun hond zonder riem los laten lopen, wanneer ze de hondenpoep maar weer opruimen.
Het eerste gebeurt wat meer dan het laatste, maar daar wil ik het nu niet over hebben.
Ik wil het wel hebben over het fenomeen hondenuitlater.

Hondenuitlaters
‘Hondenbezitter’ wilde ik eerst schrijven. Maar daar begint het probleem al.
Want als ik kijk naar de honden die aan hun band rukken, is het regelmatig de vraag wie wie bezit.

Soms is het duidelijk de hond die de baas is, en doet het menselijke baasje alleen nog voor de schijn enige moeite om er iets van te maken.
Wanneer de hond enthousiast een kant op trekt, doet het baasje alsof hij ineens bedenkt dat hij die kant ook wel op wil. En dan zie je hond met een struikelend-hollende baas erachter aan ineens uit het zicht verdwijnen.

Er zijn ook de honden en baasjes voor wie het eigenlijk allemaal niet meer hoeft.
Meestal zijn ze beiden oud en versleten.
Ze sjokken hun rondje, omdat dat nou eenmaal moet.
Maar ze hebben onderling een pact gesloten dat ze het elkaar zo min mogelijk lastig maken.
Dan kunnen ze allebei weer zo snel mogelijk naar huis, lekker warm op de bank of in de mand.

Er zijn ook heel wat hondenuitlaters van het zorgende type.
Zij lopen vaak met meerdere honden en die trekken ongeordend aan hun riemen, alle kanten op.
Aan de dekentjes lees je af dat iedere hond een verhaal heeft.
De een is overgenomen van een zieke vriendin, de ander wordt uitgelaten voor de buurvrouw die het niet meer kan. Weer een ander is zo ziekelijk dat de wachtkamer van de dierenarts nog meer belopen wordt dan het hondenpaadje.
Het zorgen groeit deze baasjes duidelijk boven het hoofd.
Deze baasjes kunnen het niet over hun hart krijgen om nee te zeggen wanneer er weer een afgedankte hond hun liefde nodig heeft.
Met hun overstelpende en onbegrensde liefde denken ze te doen wat goed is, maar ze kunnen het feitelijk niet meer aan.

Dan heb je ook regelmatig baasjes en honden die het goed hebben met elkaar.
De hond aanvaardt zijn baasje en het baasje aanvaardt zijn of haar hond.
Je kunt deze soort herkennen omdat de hond vaak losloopt. Dat gaat goed.
Ze lopen vaak dezelfde dagelijkse rondjes.
Maar ook bij een kleine afwijking of een korte stop voor een praatje is de hond er met een paar keer roepen bij te houden.
En als de hond even wat tijd nodig heeft om aan een uiterst interessant struikje te snuffelen en daar een geurvlag achter te laten, is dat ook geen probleem.

Leidinggeven in de kerk
Alle kans dat de lezer die de overpeinzing van deze blog leest een functie in de kerk vervult.
Dan wil ik je uitnodigen om de bovenstaande tekst nog eens te lezen met de bril op van een professional in de kerk.
Er zijn allerlei redenen te bedenken waarom je de relatie tussen pastor/predikant/kerkelijk werker en gemeenteleden of parochianen niet moet beschouwen in termen van baasjes en hun honden.
Maar het is misschien toch ook wel aardig om na te denken over de vraag in welke van de soorten hondenbaasjes en hondenuitlaters jij je herkent.
Misschien moet ik er dan nog de kerkelijke professional aan toevoegen die als een kapelaan Odekerke zichzelf beschouwt als herdershond van de kudde. (De jongere lezers moeten hiervoor maar even googelen.)
Voor beide polen van de vergelijking, hondenuitlaters en kerkelijke professionals, geldt dat het leidinggeven zo mooi kan zijn, maar dat het ook vaak zo slecht uitpakt.

Wanneer gaat het goed? Wanneer pastors en gemeenteleden samen op lopen, elkaar bij de les houden maar ook in wederzijdse vrijheid het pad van het kerkelijk leven bewandelen.
Is dat een kwestie van geluk hebben met een fijne, en zelfs meegaande, gemeente? Of met omstandigheden waardoor het allemaal meezit?
Voor een deel wel.
Maar voor een heel groot deel ligt het aan degene die leidinggeeft of een aandeel heeft in het leidinggeven.

Waarderend leidinggeven
Ik weet dat er een alternatief is voor worden meegesleurd in het leidinggeven, voor het maskeren van je eigen gebrek of het verkeerd inzetten van je talenten.
Dat alternatief heb ik me gaandeweg eigen gemaakt.
Daarna herkende ik het in de werkwijze van Waarderende Gemeenteopbouw en daarmee heb ik mijn ervaringen verdiept.

In 2021 hebben Nico Belo en ik (beiden overigens niet in het bezit van een hond) onze ervaringen omgezet in een training Waarderend leidinggeven voor predikanten en kerkelijk werkers.
In de drie dagen van die training leer je waarderend kijken naar je eigen leiderschapspositie en naar de krachten van de groep waarin je een leidinggevende rol hebt.
We hebben de afgelopen tijd de training nog iets verdiept en er wat extra nascholingspunten aan toegevoegd.

Nu gaan we hem met z’n tweeën nog één keer geven, op drie donderdagen in maart, april en mei, op de best bereikbare plek van Nederland.
Het is voor het laatst dat we dat in deze combinatie doen. Dus ik zou zeggen: grijp je kans.
Meer informatie kun je vinden op https://www.met-andere-ogen.nl/waarderend-aanbod/ Opgeven kan t/m 6 maart 2023.

Lukt het je niet om hieraan mee te doen, denk dan eens na of je met een aantal collega’s een halfbegeleide groep intervisie op kunt zetten.
Dat kan ook een fijne manier zijn om actief in je leidinggevende rol te gaan staan.
En anders: tot ziens op het hondenpaadje!

Wie luistert, denkt niet na!

  door
Door Nico Belo

 

Dat is nogal een uitspraak. In een blog van het Netwerk Waarderend faciliteren trof ik deze prikkelende stelling aan. Wat als deze stelling waar is? Wat betekent dat voor al die serieuze monologen in het kerkenwerk? Daar gaan we met al onze preken…

Wie luistert, denkt minder na dan wie zelf onderzoekend in gesprek is. Dat wil Wie luistert, denk niet na! ons duidelijk maken. Want wie herkent het niet: je volgt een workshop. De workshopleider houdt een (te) lange inleiding. Het resultaat daarvan is, dat er veel te weinig tijd is om echt samen in gesprek en aan het werk te gaan. De workshop wordt een luister-shop. Veel van wat door de workshopleider verteld wordt, vergeten we. Maar juist die ene vraag of die ene opmerking van een deelnemer blijft hangen en stimuleert tot nadenken.

Wanneer je als spreker in een workshop of bij een instructie-bijeenkomst veel te vertellen hebt, maak je onbewust jouw luisteraars tot consumenten van je woorden. Het wordt voor de deelnemers leerzamer, wanneer ze uitgedaagd worden tot het ontwikkelen van nieuwe gedachten. Van consument word je dan producent!

Nu ik dit schrijf, herinner me de waarschuwing van Jan Hendriks (gemeentopbouw-docent VU) destijds: ‘Maak van je gemeenteleden geen adressanten (consumenten), maar participanten (producenten)’. Ik moet ook denken aan de joodse manier van leren. Dat leren is dialogisch: de leerling stelt een vraag aan de rabbijn. Zelden geeft een rabbijn rechtstreeks antwoord. Bijna altijd wordt er een tegenvraag gesteld, die de leerling uitdaagt tot verder denken en het stellen van een vervolgvraag.

Ik wist dat niet, maar ik begreep dat het publiek in een theater door een closure uitgedaagd wordt tot nadenken. In een toneelspel maken acteurs een bepaalde conclusie niet helemaal af of een zin wordt niet helemaal uitgesproken of een verhaal eindigt met een open eind. Als toeschouwer word je uitgedaagd je eigen conclusie te trekken. Het is effect is dat je dit minder snel vergeet.

Prikkelen tot nadenken over de kerk van de toekomst – dat wil Met Andere Ogen graag doen. Wie Met Andere Ogen erbij roept, krijgt geen kant-en-klare oplossingen. Inderdaad: we stellen vragen, zetten mensen in groepjes bij elkaar en dagen hen uit hun verbeelding – met het oog op de toekomst – uit te spreken of creatief te verwerken. Die onderlinge ontmoeting, dat even in stilte nadenken, je gedachten uitwisselen en elkaar bevragen – dat maakt dat je samen iets ontwikkelt voor de kerk van de toekomst.

En wat is dat waardevol: de ervaring dat je jouw bijdrage mag geven, dat jouw inbreng ertoe doet, dat iedere stem telt. Ook de stem van buiten de gemeente? Om met andere ogen te kijken en met andere oren te horen, is een leerproces. Wij willen daarbij graag helpen. Doe gerust een beroep ons ons: zie het aanbod dat u op de website vindt.

Aanbod voor kerken

Aanbod voor predikanten en kerkelijk werkers

De kracht van Advent

  door
Door Liesbeth Nooteboom

 

Elk jaar weer overvalt het me als ik in september het tuincentrum binnen stap en daar een vol opgetuigde kerstafdeling aantref.
Kerstbomen te kust en te keur, echte- en kunstkerstbomen. In allerlei kleuren groen en allerlei verschillende maten.
Kerstbomen compleet opgetuigd en de een nog kleurrijker en uitbundiger dan de ander.
Verlichting in allerlei soorten en maten. Voor in de boom of aan huis.
Schappen vol met kerstballen en andere ornamenten om de kerstboom en je huis mee te versieren.
Kunstig ingerichte winterlandschappen met mini-huisjes, schaatsbanen en skipistes met heel veel verschillende muziekjes.
Alles voor feestelijk gedekte kersttafel.
Kortom: een bombardement aan lichtjes, glitters en muziekjes terwijl buiten de nazomer nog volop bezig is.

Naast dat Kerst bij het tuincentrum veel te vroeg begint, voel ik ook altijd iets van schaamte wanneer ik al die luxe uitbundigheid zie en de sfeer proef die opgeroepen wordt.
De schaamte die ik voel, is de schaamte tegenover al die mensen die niet het geld hebben om met de laatste kerstbomenmode mee te doen. Mensen die niet het geld hebben om carpaccio als voorgerecht te serveren.

En ergens voel ik ook schaamte naar God toe. Schaamte over de toenemende commercie rondom kerst. Schaamte dat het ons, mij, niet lukt om handen en voeten te geven aan het engelenlied: ‘Vrede op aarde en in mensen een welbehagen.’ Dat het ons niet lukt om welvaart eerlijker te verdelen zodat ieder mens geld heeft om af en toe eens luxe te doen. Tegelijk zet het me ook aan het denken wat kan ik doen om bij te dragen aan een rechtvaardiger wereld?

In september denk ik dan ook altijd bij mezelf: ik ga niets in huis doen met Kerst……. Maar dan wordt het Advent. Aan Advent wil ik wel meedoen. Die tijd van verwachten en toeleven naar Kerst. Je huis klaarmaken voor een feest.
Het thema van de liturgische Adventsschikking van de Protestantse kerk van dit jaar is hetzelfde als het jaarthema van de Protestantse kerk: Aan tafel. Elkaar ontmoeten rond de maaltijd. In de ander, de Ander ontmoeten. Want Christus IS gekomen.

Voor de Adventsperiode maak ik thuis een adventsschikking waarbij ik me laat inspireren door de ideeën uit de brochure symbolisch bloemschikken. De schikking vertelt het verhaal van Batseba, Ruth, Rachab en Tamar. Vrouwen die genoemd worden in het geslachtsregister van Jezus. Vrouwen die geen gemakkelijk leven hadden. Hun verhalen herinneren mij ook aan mannen, vrouwen en kinderen in de wereld van vandaag die het niet makkelijk hebben. Ik bid voor hen wanneer ik zondag na zondag steeds een kaars meer aansteek. Het licht van de kaarsen herinnert mij aan de hoop en de zekerheid dat God deze wereld ziet en vasthoudt. Het licht dat steeds sterker wordt herinnert mij aan de verantwoordelijkheid die wij hebben voor de gehele Schepping, mens, dier en natuur, totdat de uitnodiging om aan tafel te gaan definitief klinkt: ‘Komt, want alle dingen zijn gereed’.

Gezegende Kerstdagen gewenst.

Liesbeth Nooteboom

Joost gaat niet naar de kerk…

  door
Door Bernhard Vosselman

 

Joost is een joviale midden-veertiger met een ‘puber-gezin’. Een 40-urige werkweek houdt hem bezig. Hij heeft het goed naar zijn zin met zijn collega’s met wie hij zo af en toe ook een weekend in de Ardennen gaat mountainbiken. Naast zijn werk is hij vrijwilliger bij de voetbalvereniging en heeft hij zo zijn sociale contacten.

Joost is niet de typische kerkganger die elke zondag de diensten bezoekt en zichzelf breeduit laat ontmoeten bij de koffie nadien. Joost is geen prater. Dus verwacht hem niet op bijbelstudiekringen. Hij kan zich wel verwonderen over de ‘wonderen van het leven’. Voor een intense aanbiddingsdienst hoef je Joost niet wakker te maken (laat staan ‘een koor’) en ook voor een grondige bijbelstudie over de Efezebrief komt hij zijn bed niet uit.

Als je Joost vraagt of hij gelooft of niet, dan zegt hij steevast: “Ik weet het gewoon niet.” Dat is voor hem geen dooddoener, nee, hij meent dat echt. Als je Joost zou vragen of de kerk een plek heeft in zijn leven, verwijst hij naar vroeger, toen hij met zijn ouders regelmatig naar de kerk ging (regelmatig in de zin van elke week, niet eens per jaar). Ze hebben Joost wel eens gevraagd of hij wil helpen bij ‘de diaconie’. Nadat hij eerst gegoogeld had wat dat precies is, heeft hij bedankt voor de eer. Met Kerst is Joost wel in de kerk te vinden, dan zoekt hij met zijn gezin een mooie dienst uit. Samen gaan ze naar de kerk en verder die kerstdag staat, zoals in zoveel huizen, lekker eten en gezellig samenzijn op het menu.

De hamvraag is: “En nu?” Misschien heb je de neiging om te zeggen: “En nu? Nou, niks.” Ieder z’n eigen weg, het is wat het is. Maar misschien denk je ook: wat jammer dat de kerk er niet in slaagt om zich te verbinden met mensen als Joost. Misschien zou de kerk wat creatiever kunnen zijn in het aanbod van programma’s. Misschien kan de kerk wat beter uitleggen wat ‘diaconie’ inhoudt. Als alles duidelijker is, en wat meer behapbaarder misschien (geen 4 maar 2 jaar ambtsdrager…), komt Joost misschien wel over de brug. Vaak gaan gemeenten door op de bekende weg: volhouden, hard werken, schouders eronder, vroeg of laat lukt het wel.  Met andere woorden: hoe kunnen we Joost een plekje geven in onze kerk?

Joost is een prima man om mee te praten. Maar ‘de kerk’ zoals we die vandaag nog vaak inrichten, past niet bij Joost. ‘Kerk’ is voor Joost iets heel anders dan de organisatie die wij kennen (en die ons zo vertrouwd is…). Is dat verkeerd? Of mag dat? Misschien stelt Joost wel cruciale vragen aan ‘de kerk’. De kerk is (lijkt?) weinig van betekenis voor Joost, maar misschien kan Joost wel van betekenis zijn voor de kerk! Met andere woorden: hoe kan ‘de kerk’ een plekje krijgen bij Joost.

Een uitdagende vraag: wie past zich aan aan wie? En aan wie is het initiatief om ‘over de brug te komen’, de eerste stap te zetten? Wat is ervoor nodig om goed te kunnen luisteren naar de vraag van Joost aan ‘de kerk’? Dat zijn de kernvragen. Naar mijn idee is het aan ‘de kerk’ om ‘naar buiten te gaan’. Als jullie dat beamen, hoe kunnen we ons daarop voorbereiden? Wat hebben we los te laten, te leren, te ontdekken en, niet in de laatste plaats, wat is onze bron en motivatie om dat daadwerkelijk te doen en dat vol te houden.

Herken je bovenstaand spanningsveld? Speelt het in jullie gemeente, of juist meer bij jezelf als professional in de kerk? Als team van MET ANDERE OGEN bezinnen we ons op dit onderwerp. Met literatuur en voorbeelden uit de praktijk graven we naar verdiepende inzichten (uiteraard op de waarderende manier van bloeifactoren 😊). We zijn ook praktisch bezig om nieuwe en/of effectieve werkvormen te ontwikkelen die geloofsgemeenschappen kunnen helpen (en uitdagen) om zich te verbinden met Joost, en de stap naar buiten te zetten.

Neem vooral contact op wanneer je de vragen herkent die ik noem of wanneer het onderwerp van ‘kerk naar buiten' bij jou of in je geloofsgemeenschap leeft. We denken graag me je mee en helpen je graag verder.

Rondje om de kerk

  door
Door Els Deenen

 

Afgelopen zomer fietsten we een deel van de Elbe-Radweg,
een lange afstandsfietsroute vanaf de oorsprong van de Elbe in het Reuzengebergte
tot waar de rivier uiteindelijk boven Hamburg uitmondt in de Noordzee.
We fietsten door dat deel van de voormalige DDR,
waar de Elbe gedurende de scheiding van Oost- en West-Duitsland de grens vormde.
Een breed en groen rivierdal, grasland, maïs- en graanvelden,
reigers en ooievaars, rust en ruimte,
maar ook sporen van deze pijnlijke episode in de geschiedenis van deze streek:
stukjes ijzeren gordijn, oude wachttorens,
herinneringsborden met lokale verhalen over onvrijheid, scheiding en hereniging -
over hoe de pont drie dagen (!) na de val van de muur weer in gebruik werd genomen
waardoor ouders en kinderen die 44 jaar lang gedwongen gescheiden hadden geleefd
elkaar weer in de armen konden sluiten.
Kleine dorpjes, typische rode bakstenen kerkjes,
verspreide boerderijen en opvallend veel Oekraïense vlaggen.

In Klietz puffen we even uit op het dorpsplein
en loop ik een rondje om de kerk.
Een klein Romaans kerkje, ruim 800 jaar oud,
gras en grafzerken eromheen.
Op het pleintje voor de kerk drie grote ‘vredeseiken’,
geplant na de Frans-Duitse oorlogen van 1864, 1866 en 1870.
Daarnaast een gedenksteen voor de slachtoffers van de eerste wereldoorlog.
Binnen de haag een kring van kruisen voor elf van de slachtoffers van dwangarbeid
uit de tweede wereldoorlog die met naam gekend zijn.
Maar de meeste indruk maakt de ruïne van dat deel van de kerk
dat in 1945 bij felle gevechten is verwoest – en bewust nooit meer opgebouwd,
als ‘Mahnmal’, als zichtbare herinnering, aan wat oorlog vermag.
Op de ongecultiveerde grond binnen de ruïne een marmeren gedenksteen
voor de slachtoffers van oorlog, geweld, haat en bedrog,
met op de voorkant een bede uit het Onze Vader:
‘Vergib uns unsere Schuld,
wie wir vergeben unseren Schuldigern.’

Stil maak ik mijn rondje af.
Bij de deur van de kerk staat een eenvoudig, blauw-geel geschilderd kruis,
van Pasen dit jaar
met een aantal kleurige handafdrukken
en in verschillende talen het woord ‘vrede’, shalom.
Thuis, bij het bekijken van de foto’s, valt me op
dat de handafdrukken in het midden een ‘gat’ hebben:
het middelste kuiltje heeft geen afdrukje achtergelaten.

Een klein, eenvoudig kerkje,
middenin het dorp,
een plek waar het om draait,
een plek van verhalen,
en een plek van betekenis:
van wat was, wat is, en waarop we hopen.

Als team van MET ANDERE OGEN
Bezinnen we ons op het thema ‘van buiten naar binnen’,
belangrijk voor vitaal kerk-zijn.
Hoe kunnen kerk en samenleving op elkaar betrokken zijn?
In onze bezinning zoeken we niet zozeer naar goede voorbeelden
- die zijn er inmiddels volop -
maar naar hoe we gemeenten in die beweging ‘van buiten naar binnen’ kunnen krijgen
nieuw perspectief kunnen bieden
door hen te leren kijken ‘met andere ogen’:
niet zozeer naar wat er ìn de kerk gebeurt
maar om de kerk heen
daar waar God aan het werk is
en ons roept
om van betekenis te zijn.

Els Deenen

Ook op zoek naar nieuw perspectief?
Nodig ons eens uit voor een kerkenraadsdag!

 

Onderzoek dat een snaar raakt!

  door
Door Else Roza

 

'Bisschoppen sturen eigen mening naar Vaticaan', zo kopt het Nederlands Dagblad* een artikel over het rapport dat de Nederlandse kerkleiders hebben ingediend. Het rapport moet antwoord geven op de vraag wat 'gewone gelovigen' belangrijk vinden in de kerk van morgen. Uitkomst van een uniek synodaal proces.

Analyseren vanuit nabijheid en mededogen

Niet verwonderlijk dat Paus Franciscus dit proces zelf initieerde: hij is immers Jezuïet en Jezuïeten houden zich al sinds de 16e eeuw bezig met onderscheiden. De paus laat met het proces zien dat het een blijvende taak van de kerk is om samen te onderzoeken hoe je kerk kunt zijn onder de gegeven omstandigheden. En dan niet hard analyserend. Nee, juist in de geest van God zelf: die van nabijheid, mededogen en tedere liefde. Pas dan kunnen wij ontdekken wat de Geest tegen de kerk zegt. Zo is het bedoeld. Prachtig, wat mij betreft.

Onderscheiden wat een snaar raakt

In de praktijk is zo’n proces niet eenvoudig. Het vraagt om een open luisterhouding en goed luisteren naar jezelf en de ander/Ander. In gespreksronden spraken parochianen zich uit. Vervolgens volgde, volgens het Vaticaanse handboek , een proces van onderscheiden dat die punten onderstreept, die
• een snaar raken,
• een origineel gezichtspunt laten zien,
• een nieuwe horizon kunnen openen.
Als ik het artikel moet geloven, is het luisteren de bisschoppen onvoldoende gelukt. Een groot deel van het rapport gaat over hun eigen opvattingen.

Vergelijkbaar met waarderend onderzoek

Het hele proces vind ik super interessant. Waarderende gemeenteopbouw is in de kern een waarderend actieonderzoek. Samen met beleidscommissies onderzoeken we wat een goede koers voor de gemeente kan zijn. Wij van MET ANDERE OGEN bieden daarbij gespreksrondes met werkvormen aan die het luisteren naar de ander (Ander) bevorderen en daarmee hopelijk het waaien van Gods Geest. De gespreksrondes beogen meer verbinding, een koers, vergezichten met daarbij behorende concrete eerste stappen.

 

Zo ook in een gemeente in het westen van Nederland. We hebben de eerste gespreksronde net achter de rug. Wat hebben we gedaan? Na een kerkdienst hebben gemeenteleden met elkaar gesproken over gebeurtenissen die de gemeente vormden. En over hun verlangen voor de toekomst.

Vraag:
Welke thema's vinden gemeenteleden van belang, als het gaat om de toekomst van hun gemeente?

Gevonden antwoord:
Samen groeien, in
• zichtbaarheid
• openheid en ontmoeting en in
• diepgang en diversiteit.

Vervolg

Komende zaterdag onderzoekt deze gemeente in een tweede gespreksronde wat de gemeente al in huis heeft om te groeien in genoemde richtingen en wat er in de toekomst mogelijk is als de gemeente de gevonden kracht sterk gaat inzetten.

Ben benieuwd, ik heb er zin in. Nu maar hopen dat de beleidsgroep en ik, wel in staat zal zijn om recht te doen aan wat gemeenteleden inbrengen.

 

Ook benieuwd hoe een dergelijk proces in jouw gemeente er uit kan zien? Vraag ons naar de mogelijkheden.

 

Bronnen: 

[1] Hendro Munsterman, 'Bisschoppen sturen eigen mening naar Vaticaan', Nederlands Dagblad, 25 augustus 2022.

[2] Erik Borgman, 'Wat de paus wil bereiken met de synode over synodaliteit'. Opinie, Katholiek NIeuwsblad, 15 november 2021

Waarderend consult

  door
Door Theo Hettema

 

In het pakket aan dienstverlening dat Met andere ogen aanbiedt, zitten begeleidingstrajecten van gemeenten, kerkenraadsdagen, intervisie voor predikanten, leiderschapstrainingen, maar ook de mogelijkheid van eenmalig gesprek.
Zelf noem ik dat een ‘waarderend consult’: een eenmalige afspraak waarin iemand een concreet aspect van het gemeenteleven of kerkenwerk voorlegt en we dat bespreken met de stappen van waarderend onderzoek.
En zo gebeurde het mij dat ik werd gevraagd voor een gesprek.

‘Ik wil graag een waarderend consult met jou afspreken,’ mailde een predikant naar mij. ‘Dat kan toch?’
Ik had zelf die mogelijkheid tussen neus en lippen door een keer genoemd bij een bijeenkomst met predikanten.
Dat had ze onthouden en na een tijdje kwam ze daar op terug.
Ze stelde zelf al voor om dat online te doen, ook omdat de afstand groot was.
We waren beiden inmiddels zo gepokt en gemazeld door de coronagolven en het bijbehorende online vergaderen, dat we dat geen probleem vonden.
Het was ook niet de eerste keer dat ik zo’n gesprek zou voeren.
Het was dus alleen een kwestie van een datum prikken.

En toch twijfelde ik even bij het lezen van de e-mail.
In de vertrouwdheid van deze blog mag ik dat toch wel opbiechten?
Ik aarzelde namelijk bij het woord ‘consult’, dat ik nota bene zelf had gebruikt.
Want een ‘consult’: dat vraag je toch bij een dokter?
Of je dat consult krijgt, is dan een tweede, want mijn huisarts is meestal op vakantie of nascholing, of verwijst via zijn assistente naar internet voor het oplossen van de meeste kwaaltjes.
Ik vermoed dat het woord ook niet zoveel meer gebruikt wordt voor een afspraak bij de huisarts. Als ik het opzoek op internet, zie ik vooral dat het gebruikt wordt door medisch specialisten.
En ik geloof dat daar vooral mijn aarzeling lag.
Want bij Met andere ogen noemen we ons wel eens ‘Specialisten Waarderende Gemeenteopbouw’.
En dat zijn we ook!
Maar moest ik me nou gaan opstellen als een soort medisch specialist?
Dan stel ik me iemand voor die in een witte jas achter een bureau zit en bij een half woord van de patiënt en met een blik op de onderzoeksgegevens op het beeldscherm naar de muis en het toetsenbord grijpt om een behandelplan op te stellen.

Moest ik mijzelf in die expertrol hijsen bij het uitvoeren van deze afspraak?
Daar had ik geen zin in.
Niet om zelf de expert te zijn.
Maar vooral ook omdat ik heb gemerkt dat adviezen van experts meestal niet landen als het gaat om gemeenteopbouw of je eigen professionele ontwikkeling.
Dan komt het aan op iets anders.
Gelukkig bedacht ik al snel dat ik had aangeboden om een waarderend consult te geven.
Ik zou niet van buitenaf gaan diagnosticeren wat er allemaal mis was, wat de betrokkenen fout hadden gedaan en wat ik zou voorschrijven ter verbetering.
Nee, ik zou in het gesprek met de predikant met een paar eenvoudige stappen samen gaan onderzoeken wat er in de voorgelegde situatie aan bloeifactoren zit, en wat voor krachtige mogelijkheden zij in huis had om verdiepende transformatie te laten opbloeien.

Op die manier hebben we het gedaan.
En het werd een prachtig gesprek, waarin de predikant allerlei mooie en verrassende dingen ging zien, die ze direct, dezelfde avond nog, kon gaan gebruiken.
Zo werd het een verdiepend consult van ruim een uur tijd.
En dat is toch meer dan je bij een medisch specialist gedaan zult krijgen?

Na afloop schreef ik een factuur voor het gesprek.
Dat hadden we zo van tevoren afgesproken.
Het versterkte de wederzijdsheid en voorkwam verplichte dankbaarheid.
En ik kon me toch nog eventjes specialist voelen, al hanteren die andere bedragen, geloof ik.

Vooruit dromen

  door

Door Nico Belo

Ik schrijf deze blog na Pinksteren 2022. In het Pinksterverhaal horen we Petrus de profeet Joël citeren. Wanneer ‘zonen en dochters profeteren, jongeren visioenen zien en oude mensen droomgezichten krijgen’, is dat een teken dat God zijn Geest uitstort op allerlei mensen. Deze duiding van Petrus van de gebeurtenissen in Jeruzalem bleef haken bij mij.

Ons team wordt regelmatig betrokken bij gemeenten die sterk aan het vergrijzen zijn. De meeste zonen en dochters zijn verdwenen, en de jongeren zijn op de vingers van een hand te tellen. Nadenken over de toekomst roept vaak de angstige vraag op: hoelang zal het nog duren voor de laatste hier het licht uitdoet? Dromen - waarvan? Waar merken we nog iets van die Geest van Pinksteren?
Droomgezichten, visioenen – in processen van waarderende gemeenteopbouw vormen ze belangrijk kapitaal. Zweverig? Ongrijpbaar? Dat valt wel mee. Het verlangen van een gemeente vormt ons eerste uitgangspunt – misschien een wat vage droom, van wat een gemeente graag zou willen. Vervolgens gaan we op zoek naar het goud van de gemeente. Wat heeft de gemeente allemaal in huis om die droom waar te maken?

Wanneer we gezamenlijk op zoek gaan naar dat goud, blijkt het ‘zilver van de gemeente’ (de ‘grijze koppies’) moeite te hebben om dat te benoemen. Daarom beginnen we in een proces van Waarderend onderzoek met het elkaar vertellen van ervaringsverhalen, waarin dat goud oplicht: momenten waarop duidelijk ervaren werd ‘dit was een pareltje van gemeente-zijn’. De verhalen komen los. Hierin ontdekken we welke bloeifactoren die mooie en waardevolle ervaringen mogelijk gemaakt hebben. Ik herinner me een gemeente waarin het goud mogelijk gemaakt werd door ‘een open, gastvrije houding van gemeenteleden naar nieuwelingen, een familiegevoel, een cultuur van altijd elkaar bemoedigen en een bereidheid om samen de Bijbel te lezen.’

Wat helpt: ouderen en jongeren - ook al is het aantal beperkt - met elkaar in contact brengen. Jongeren zijn nieuwsgierig naar de verhalen over het goud van de gemeente. Zij zitten niet vast aan de vormen van vroeger. In de ontmoeting blijken jongeren ouderen uit te dagen hoopvol naar de toekomst te kijken, vooruit te dromen. En gebeurt iets ontwapenends: er groeit een ontvankelijkheid voor dat wat de Geest ons laat zien voor nu en in de toekomst.

 

We hebben het Pinksterfeest gevierd. Is het een idee om elkaar in de gemeente eens uit te dagen met de vraag: vertel eens, waarover droom jij? Hoe ziet jouw toekomst eruit? Hoe ziet de toekomst van de gemeente eruit? Natuurlijk nadat we met elkaar eerst het goud van de gemeente hebben opgezocht, en de bloeifactoren hebben benoemd. En werkelijk: jongeren gaan visioenen zien, oude mensen worden uitgedaagd te dromen over de toekomst! En door de profetische (uitdagende, kritische) vragen van onze jongeren, ontdekken we: de toekomst ligt niet in het verleden – wij hebben nog wat te verwachten! We gebruiken onze achteruitkijkspiegel vooral om gefocust vooruit te komen.

’t Zal duidelijk zijn dat ons team bij zo’n proces van Waarderend Onderzoeken goed kan begeleiden. Doe gerust een beroep op ons!

Nico Belo

 

PS:

Tekeningen gemaakt door Ronald van der Heide op een Dag van de Kerkopbouw, georganiseerd door het Werkverband voor Kerkelijk Opbouwwerk, in Harderwijk, 31 maart 2022 - als resultaat van een proces van dromen!